نقاشی دستگاه تنفسی کلاس چهارم

دستگاه تنفس

چکیدهانسان، گیاهان و جانوران و در واقع همه ی موجودات زنده برای زنده ماندن به هوا نیاز دارند، در اطراف ما هوا وجود دارد. در واقع چیزی که موجودات زنده و غیر زنده را از هم متمایز می کند قابلیت تنفس آن ها است.

اهدافدانش آموز ساختمان دستگاه تنفس و نقش آن را در بدن انسان بسناسد.دانش آموز با نحوه عمل کرد شش ها در بدن انسان و سایر موجودات پی ببرد.دانش آموز با عمل دم و بازدم آشنا شود.

شرح درسهمه ی موجودات زنده به هوایی برای تنفس کردن احتیاج دارند. در بدن انسان و سایر موجودات زنده دستگاه و اندام هایی برای انجام عمل تنفس و گرفتن هوا وجود دارد. وظیفه دستگاه تنفس، تامین اکسیژن برای بدن و دفع دی اکسید کربن از بدن که در نتیجه سوخت و ساز بدن آزاد می شود، است.

فکر کنیدآیا می دانید که چرا انسان و موجودات زنده دیگر برای زنده ماندن به هوا احتیاج دارند؟ در هوا چه چیزی وجود دارد که برای زنده ماندن انسان ضروری است؟در حقیقت هوا مخلوطی از چندگاز است. که دارای مقدار کمی دی اکسید کربن و گاز بسیار مهم دیگری به نام اکسیژن و اندکی گازهای دیگر است. این اکسیژن است که ما برای زنده ماندن به آن احتیاج داریم. حال به تصویر مقابل نگاه کنید.این تصویر اعماق بینی را نشان می دهد. هوا از راه بینی و دهان وارد بدن انسان می شود، ابندا به شش ها رفته و بعد از گذر از مسیرهای مختلف وارد گردش خون انسان می شود. خون اکسیژن را به همه ی سلول های بدن انسان می رساند و دی اکسید کربن تولید شده از آن ها را پس می گیرد.

شش ها در داخل قفسه ی سینه انسان قرار داردند، و توسط نای به بینی و دهان انسان مربوط می شوند. نای لوله است که اگر انگشتان خود را در مقابل گردن تان بگذارید و فشار دهید، آن را که سخت و قطعه قطعه است  را حس می کنید.

می بینید که هوا برای این که وارد خون شود، سفر طولانی را طی می کند، دستگاه تنفس انسان خود یک تصفیه کننده طبیعی است، در اطراف لوله ها و اندام هایی که هوا از داخل آن ها عبور می کند، موها و مواد چسبنده ای وجود دارند که هنگام داخل کشیدن هوا، مواد زاید و گردو غبار توسط آن ها گرفته می شود و هوای پاکیزه به شش ها می رسد. اگر انسان از راه دهان نفس بکشد، آلودگی و گردو غبار بیشتری وارد بدن می شود.

دستگاه تنفس در بدن انسان دو کار مهم انجام می دهد:

اعضای این دستگاه عبارتند از : بینی ، حنجره ، نای (تراشه) ، ریه ها.عمل دم خود فرآیندی است که خلاصه ی آن به شرح زیر است.ابتدا بدن اکسیژن را می گیرد تا خوردنی های قابل مصرف را بسوزاند و انرژی برای بدن به وجود آورد. وقتی که انسان نفس می کشد، هوا را از راه بینی خود به درون بدن می کشد، هوا بعد از گذشتن از بینی به حلق می رسد و از حلق  وارد لوله ای به نام نای می شود، سپس هوا از مسیر نای به نایچه ها وارد می شود تا به درون شُش ها برود، هوا پس از ورود به نایژه ها از راه شاخه های باریک آن ها که نایژک نام دارد، به درون کیسه های هوایی می رود. اکسیژن هوای تنفس شده از راه مویرگ هایی که در کیسه های هوایی وجود دارند، وارد خون می گردد تا به قلب برده شود و از آن جا به سراسر بدن  برسد. در انجام عمل بازدم، سلول با سوزاندن خوردنی های قابل مصرف، در اکسید کربن تولید می کند، که این گاز برای سلول های بدن انسان مضر است و باید از بدن خارج شود. دی اکسید کربنی که توسط سلول ها تولیده شده است به وسیله ی مویرگ ها به سیاهرگ ها وارد می شود و از آن جا به قلب می رود، پس از ورود به قلب، از راه سیاهرگ به شُش ها برده می شود تا در آن جا خون، گاز دی اُکسید کربن خود را از دست بدهد، سپس همراه با هوایی که از راه بینی بیرون می آید، خارج می شود.

عملکرد شش ها

پس از اینکه هوا از راه نای و نایژه ها وارد شُش ها گردید، از راه نایژه های کوچک نایژک ها به کیسه های هوایی می رسد. کیسه های هوایی که در دیواره آن ها،  مویرگ های زیادی وجود دارد، به تعداد زیادی در شش ها وجود دارند. اکسیژن هوایی که به شش ها می رسد، واردن خون می شود. خون اکسیژن را به همه ی سلول های بدن می رساند، و دی اکسید کربن تولید شده توسط آن ها را پس می گیرد، این گاز همراه خون به شش ها بر می گردد و با هوا توسط عمل بازدم از شش ها خارج می شود.

دستگاه تنفس

درس علوم تجربی چهارم ابتدایی

بخش ۱۱

 دستگاه تنفس

کار دستگاه تنفس وارد نمودن اکسیژن به بدن و خارج نمودن دی اکسید کربن از بدن است. هوا از راه بینی و دهان وارد شش ها می شود.

اندام های تنفسی:

 از بینی، نای، نایژه ها، شش ها و کیسه هوایی تشکیل شده است. نای در قسمت جلوی گردن و در زیر انگشتان به صورت قطعه قطعه و سخت حس می شود. رسیدن اکسیژن به بدن اهمیت فراوانی دارد.

هوا برای رسیدن به شش ها راه پر پیچ و خمی را طی می کند. در اطراف لوله هایی که هوا از داخل آنها عبور می کند موها و مواد چسبنده ای وجود دارد که در هنگام کشیدن نفس، گرد و غبار و مواد زاید به وسیله موها و آن مواد چسبنده گرفته شده و هوای پاکیزه به شش ها می رسد.

اکسیژن هوایی از راه شش ها وارد خون می شود. خون، اکسیژن را به همه سلول های بدن می رساند و دی اکسید کربن تولید شده را از آنها پس می گیرد. این گاز همراه خون به شش ها باز می گردد و با هوا از شش ها خارج می شود. (مدل دستگاه تنفس ص ۸۶ کتاب)

بینی:

راه عبور هواست و در آن ماده چسبنده و موهای ریزی وجود دارد که گرد و غبار هوا را می گیرد و هوای تمیز را وارد بدن می کند. رگ های خونی که در جدار بینی قرار دارند موجب گرم شدن هوا می شود.

نای:

هوا پس از عبور از بینی به این قسمت وارد می شود نای به دو قسمت تقسیم می شود و نایژه ها را به وجود می آورد. بهتر است با بینی تنفس کنیم.

شش ها:

 اندام های اصلی تنفس هستند. هر نایژه به یکی از شش ها وارد می شود و به بخش های کوچک تری تقسیم می شود که در انتهای این بخش ها کیسه هوا وجود دارد و اطراف آن دارای مویرگ است. اکسیژن هوا از راه مویرگ وارد خون می شود و این خون همان خونی است که به طرف چپ قلب می رود به اندام ها می رسد.

پرسش های بخش ۱۱

 پاسخ صحیح را با علامت × مشخص کنید.

۱- مواد غذایی و اکسیژن توسط چه چیزی به سلول بدن می رسد؟

کلیه ها       

 قلب          

خون           

شش ها     

۲- اندام اصلی تنفس کدام است؟

بینی         

 نای           

شش         

کیسه هوایی         

۳- سلول های مغز بیش از چند دقیقه بدون اکسیژن نمی توانند زنده بمانند؟

۵ دقیقه      

۱۰ دقیقه    

۱ روز          

۳ دقیقه      

۴- مایع زرد رنگ خون چه نام دارد؟

گلبول سفید           

گلبول قرمز             

پلاسما       

آب   

۵- کیسه هوایی در کدام قسمت بدن است؟

قلب           

 معده         

کلیه           

شش        

۶- چرا تنفس با بینی بهتر از تنفس با دهان است؟

چون بینی هوا را گرم می کند         

چون بینی هوا را پاکیزه می کند      

چون بینی هوا را مرطوب می کند    

هر سه مورد          

سوالات تشریحی:

 به پرسش های زیر پاسخ کامل دهید؟

۱- کار کیسه های هوایی را در دستگاه تنفس شرح دهید:

اکسیژن از راه دیواره کیسه های هوایی وارد مویرگ ها می شود و از آنجا همراه با خون به قلب می رود.

۲- چرا نباید با دهان نفس بکشیم؟

زیرا گر دو غبار هوایی که از راه شش ها وارد می شود گرفته نشده.

۳- کار کدام قسمت از دستگاه تنفس مهم تر است؟ چرا؟

کار شش ها، زیرا در این اندام ها اکسیژن وارد خون می شود و دی اکسید کربن با هوای بازدم از بدن خارج می شود.

۴ – از هر گازی چه نوع سوختی به وجود می آید؟

دی اکسید کربن.

۵- چرا در بدن ما دی اکسیدکربن تولید می شود؟

مواد غذایی در سلول ها می سوزند و گاز دی اکسیدکربن تولید می شود.

۶- اکسیژن چگونه به اندام های بدن می رسد؟

به وسیله گلبول های قرمز خون

۷- آیا در هنگام فعالیت، موادغذایی بیشتر مصرف می شوند؟ چرا؟

بله، زیرا غذای بیشتری در خون می سوزد تا انرژی کافی برای اندام ها ایجاد می شود. به همین دلیل همیشه پس از فعالیت زیاد، احساس گرسنگی می کنیم.

۸- کدامیک از موادی که بدن دفع می کند از راه بینی و دهان خارج می شود؟

گاز دی اکسیدکربن

۹- چرا هنگام فعالیت ورزشی تعداد حرکات تنفسی افزایش می یابد؟

چون فعالیت باعث می شود تا سلول ها به اکسیژن بیشتری نیاز داشته باشند.