عکس ناصرالدین شاه

عکس‌های یک سایت روسی از ناصرالدین شاه قاجار و زنان حرمسرایش

دبی.العربیه، فارسی

چند روز پیش این خبر در جهان منتشر شد که کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی تصمیم گرفته تا رسم پدر و پدربزرگش را احیا کرده و حرمسرایی به نام «باغ شادی» برپا کند.

از دیدگاه اروپاییان حرمسرا مکان زنان زیبا و جوان است آنگونه که در افسانه هزار و یکشب به تصویر کشیده شده است. در حالی‌که عکس‌های حرمسرای ناصرالدین شاه، که در قرن ۱۹ میلادی بر ایران حکومت می‌کرد، استانداردهای زیبایی در گذشته را دگرگون می‌کند.

سایت XuBuX گزارش سایت روسی «www.kul u ologia. u» را از روسی به انگلیسی ترجمه کرد که اختصاص به عکس‌های ناصرالدین شاه دارد و کاربران خود را با زیبایی‌های حرم شاه ایران آشنا می‌کند.

ناصرالدین شاه قاجار، چهارمین شاه از سلسله قاجار بود که که در سال ۱۸۴۷ به پادشاهی رسید و ۴۷ سال بر ایران حکومت کرد. دوران حکومت او طولانی‌ترین دوره در تاریخ ۳ هزار ساله ایران است.

به نوشته تاریخ‌نویسان، ناصرالدین شاه تحصیل‌کرده بود و به لذت‌جویی شهرت داشت، صفتی که باعث خشم اطرافیانش می‌شد.

ناصرالدین شاه به عکاسی خیلی علاقه داشت. او در کودکی عکس گرفتن را خیلی دوست داشت و هنگامی که به قدرت رسید تصمیم گرفت یک آتلیه عکاسی در کاخ برپا کند. در دهه ۱۸۷۰، آنتون سه‌وریوگین، عکاس روس در تهران یک آتلیه باز کرد و عکاس مخصوص دربار ناصرالدین شاه شد.

عکاس روز فقط اجازه گرفتن عکس از شاه، خویشاوندان مرد، درباریان و خدمتکاران را داشت. عکاسی از حرمسرا به عهده شاه بود و به گفته تاریخ‌ نویسان او ۱۰۰ زن صیغه داشت.

معروف بود که شاه عکس را می گرفت و در تاریکخانه کاخ چاپ می‌کرد و در آلبومی مخملی در کاخ گلستان نگه ‌می‌داشت. کاخ گلستان اکنون موزه شده است.

عکس زنان صیغه‌ای چیزی غیرعادی و در آن زمان فقه شیعه کشیدن تصویر مردم و به ویژه زنان را حرام می‌دانست. فقط شاه می‌توانست این قانون را بشکند.

با مشاهده عکس زنان حرمسرا، شما حس می‌کنید که آنها برای زمان خود متجدد بودند، زیرا که در مقابل دوربین به آرامی نشسته‌اند.

عکس زنان تصور شایع در باره زندگی در حرمسرا را می‌شکند، زیرا زنان شاه کاملا متجدد بنظر می‌رسند و با اعتماد به نفس به دوربین نگاه می‌کنند و خجالت هم نمی‌کشند.

بنظر می‌رسد که زنان در حرم با هم دوست بودند و دست‌جمعی به گردش می‌رفتند

با دیدن این عکس‌ها سلیقه شاه ایران مشخص می‌شود- تمامی زنان چاق هستند با ابروهای پیوسته و سبیل. بخوبی دیده می‌شود که این زنان با گرسنگی آشنا نیستند و دست به سیاه و سفید نمی‌زنند.

در بیشتر عکس‌ها زنان دامن‌های کوتاه (شلیته) پوشیده‌اند و این تصادفی نیست.

معروف است که ناصرالدین شاه در سال ۱۸۷۳ به دعوت آلکساندر دوم، پادشاه روسیه در شهر سن‌پطرزبورگ به تماشای رقص باله رفت. می‌گویند که شاه بسیار از رقاصان روس خوشش آمد و دامن‌های کوتاه آنها را تن زنان حرم کرد. اما شاید این داستان چندان هم واقعیت نداشته باشد.

۰ زبان expa ded collapsed

ناصرالدین شاه قاجار

ناصر الدین شاه قاجار (۱۲۴۷ق – ۱۳۱۳ق) چهارمین پادشاه از سلسله قاجاریه بود. او را «سلطان صاحبقران» و پس از کشته شدن، «شاه شهید» نیز خوانده‌اند. ناصرالدین حدود پنجاه سال پادشاهی کرد و در نهایت در حرم عبدالعظیم حسنی ترور شد. درباره دین‌داری او گزارش‌های متفاوتی وجود دارد. ناصرالدین به تعزیه و هنر علاقه‌مند بود.

هم‌زمان با حکومت ناصرالدین، جهان دچار تحولات بزرگ و کشمکش میان سنت و مدرنیته بود. او سه مرتبه به اروپا رفت و اصلاحاتی را در اجتماع ایران پدید آورد که انتقادات بسیاری را نیز به همراه داشت. در سلطنت ناصرالدین قراردادها و امتیازات بسیاری به کشورهای غربی داده شد که برخی از آن‌ها از جمله قرارداد رویترز موجب مخالفت‌ها و اعتراضات عمومی شد. فتوای تحریم تنباکو از سوی میرزای شیرازی، مرجع تقلید شیعه در قرن چهاردهم قمری، در این دوران صادر شد. در دوره او علی محمد باب،‌ موسس فرقه بابیه، اعدام شد و پیروانش سرکوب شدند.

محتویات

زندگی‌نامه

ناصرالدین پسر محمد شاه و چهارمین پادشاه از سلسله قاجاریه بود. قاجار شاخه‌ای از قزلباشان دوره صفویه بودند.۱او در ۱۲۴۷ق۱۲۱۰ش در تبریز به دنیا آمد و در ۱۲۶۴ق۱۲۲۷ش شاه ایران شد.۲ ناصرالدین، به «سلطان صاحبقران»( یکی از معانی اش استمرار سلطنت بیش از ۳۰ سال) نیز معروف بود و پس از کشته شدن «شاه شهید» نیز خوانده شد.۳ ناصرالدین به دستور پدرش در چهارده سالگی ازدواج کرد۴ و در زمان کشته شدن ۸۵ همسر دائم و موقت داشت.۵ او به شکار و هنر علاقه بسیار داشت۶ و تا حدودی با زبان فرانسه آشنا بود.۷

قاجاریان

آقامحمدخان (۱۱۶۱-۱۱۷۶) فتحعلی‌شاه (۱۱۷۶-۱۲۱۳) محمدشاه (۱۲۱۳-۱۲۲۷) ناصرالدین‌شاه (۱۲۲۸-۱۲۷۵) مظفرالدین‌شاه (۱۲۷۵-۱۲۸۵) محمدعلی‌شاه (۱۲۸۵-۱۲۸۸) احمدشاه(۱۲۸۸-۱۳۰۴)

حاج ابراهیم کلانتر قائم مقام فراهانی حاج میرزا آقاسی امیرکبیر سپهسالار میرزا رضا کرمانی میرزای شیرازی کامران میرزا مهد علیا ستارخان میرزا کوچک خان جنگلی علیقلی خان سردار اسعد

قرارداد آخال  • معاهده پاریس معاهده گلستان • معاهده ترکمنچای قیام تنباکو  • جنبش مشروطه فرمان مشروطیت • جنبش جنگل  • کودتای ۱۲۹۹

ناصرالدین در ۱۷ ذی‌القعده سال ۱۳۱۳ق۱۲۷۵ش به زیارت حضرت عبدالعظیم رفت و برخلاف همیشه دستور داد آنجا را قُرُق نکنند. میرزا رضا کرمانی از مریدان سید جمال‌الدین اسدآبادی با لباس زنانه پیش آمده، تیراندازی کرد و شاه کشته شد.۸ ناصرالدین شاه در حرم عبدالعظیم حسنی در شهر ری دفن شد.یادداشت ۱ چهل روز بعد، فرزند وی مظفرالدین شاه تاج‌گذاری کرد.۹

دیانت

گزارش‌های تاریخی متفاوتی از دین‌داری ناصرالدین نقل شده است. ناصرالدین شاه با برخی عالمان دین ارتباط نزدیک داشت.۱۰ برخی نمازخواندن و روزه گرفتن او را نقل کرده و او را در ظاهر مذهبی و دیندار دانسته‌اند.۱۱برخی از اشعار مذهبی و مرتبط با امامان شیعه را نیز گواهی بر دیانت او برشمرده اند.نیازمند منبع برخی دیگر نیز به رفتارهای دیگر او توجه داشته و او را چندان مقید به شریعت ندانسته‌اند.۱۲ گنبد حرم عسکریین در سامرا به دستور ناصرالدین شاه طلاکاری شد. ۱۳

اقدامات

در دوران ناصرالدین، قحطی‌ها، جنگ‌ها، شورش‌ها، درگیری‌های مختلف در دربار، صدراعظم‌های مختلف،‌ قدرت بالای نهادهای مذهبی و بازاری و امتیازهای مختلف او به روس و انگلیس، فراز و نشیب‌های بسیاری را سبب شد.۱۴

قتل امیرکبیر

ناصرالدین در اوائل سلطنت خود محمد تقی‌خان فراهانی را به عنوان صدراعظم انتخاب کرد و دختر خود را به عقد او در آورد. امیرکبیر که صاحب قدرت فراوانی شده بود و تأثیر بسیاری نیز بر پادشاه جوان داشت، اصلاحات مختلفی را آغاز کرد.۱۵ اما اختلافات‌ها و حسادت‌ها در دربار، موجب عزل امیرکبیر پس از ۳۹ ماه صدارت گردید. پس از عزل، او به کاشان تبعید شد و مدتی بعد، در حمام فین کاشان کشته شد.۱۶

امتیازدهی به انگلیس و روس

مورخان دوره پنجاه ساله سلطنت ناصرالدین را به مانند دیگر پادشاهان قاجار، دوران رقابت شدید روسیه و انگلستان در تأمین منافع خویش دانسته‌اند. هر اقدامی در ایران با منافع یکی از این دو کشور در تقابل بود، به مشکل می‌خورد. شاه برای بسیاری از امور، باید رضایت آنان را به دست می‌آورد.۱۷ در روزنامه وقایع اتفاقیه در این مورد نوشته شده بود: «شاه به قدری از کیفیت حالی خود متنفر شده‌است که حکومت یک ده را در حالتی که غیرمحکوم خارجی باشد به مراتب ترجیح به این سلطنت می‌دهد».۱۸ در دوره ناصری، به جهات مختلف امتیازات بسیاری به کشورهای خارجی داده شد.۱۹ برخی از آن‌ها موجی از اعتراضات داخلی را به همراه داشت که مهم‌ترین آن‌ها قرارداد رِژی بود. براساس آن انحصار توتون و تنباکو در دست یک شرکت انگلیسی قرار می‌گرفت. این قرارداد با موجی از اعتراضات مردمی همراه شد. این اعتراضات با حکم تحریم توتون و تنباکو توسط میرزای شیرازی به اوج رسید و در نهایت شاه مجبور به لغو این قرارداد شد.۲۰ این واقعه به نهضت تنباکو معروف شده است.۲۱

همچنین قرارداد پاریس نیز در دوره ناصرالدین شاه امضا شد. براساس این قرارداد، دولت ایران مجبور شد از هرات دست کشیده و استقلال افغانستان را به رسمیت بشناسد.۲۲

سرکوب بابیت

پیروان علی محمد باب در شهرهای مختلف قیام کردند و شکست خوردند. در نهایت علی محمد باب به دستور امیرکبیر در شعبان سال ۱۲۶۶ق در تبریز اعدام شد. ۲۳ در شوال سال ۱۲۶۸ق تعدادی از بابیان، دست به ترور ناموفق ناصرالدین زدند۲۴ و حکومت به سرکوب فرقه بابیه پرداخت.۲۵

رواج تکیه

ساخت و رواج تکیه در دوران این شاه قاجار چند برابر گشت. تکیه دولت بنایی بود که برای اجرای تعزیه و برگزاری مراسم سوگواری برپا شد. تکیه دولت به فرمان ناصرالدین شاه و از ۱۲۸۵ق تا حدود ۱۲۹۰ق ساخته شد. ۲۶

آغاز مدرنیته ایران

دوران ناصرالدین شاه عصر تحولات جهانی و کشمکش میان سنت و مدرنیته بود. شاه خود نیز مشتاق تمدن جدید غربی بود. اما یکی از اصلی‌ترین موانع، کاهش اقتدار شاه در صورت اصلاحات بود.۲۷

برخی محققان دوران ناصرالدین شاه را دوره گذر از سنت به مدرنیته دانسته‌اند.۲۸

اطرافیان ناصرالدین را نیز دو گروه تجددگرا و سنت‌گرا تشکیل داده بود. تجددطلبان همه صریحا یا ضمنا برتری غرب را جز در حیطه دین می‌پذیرفتند. این امر، موضعی دفاعی در پی داشت که بر برتری معنوی مسلمانان تأکید می‌کرد. آنان اسلام را به منزله هویتی اجتماعی در برابر ایدئولوژی‌های غربی قرار می‌دادند.۲۹

در دوره ناصرالدین شاه چهار مدرسه ساخته شد: دارالفنون و نظام ناصری در تهران، ظل السلطان در اصفهان و یک مدرسه در تبریز.۳۰ و ضرابخانه، اداره پست و تلگراف نیز تأسیس گردید.۳۱

در این دوران، قوانین قضائی جدیدی وضع شد که براساس آن، دستگاه‌های اجرایی حق دخالت در نظام قضاء را نداشتند.۳۲ ناصرالدین شاه به تقلید از کشورهای اروپایی درصدد برآمد تا کابینه‌ای تشکیل دهد. شاه در دوره‌ای، شورایی از وزیران را تشکیل داد که همواره شکل و تعداد آن‌ها را تغییر می‌داد.۳۳ البته پس از گذشت چند سال و عدم کارایی، شاه مجدد به سنت انتصاب صدراعظم روی آورد.۳۴ در دوران او، کتابخانه سلطنتی اوج شکوفایی را تجربه کرد.۳۵ در کنار این‌ها، شاه تلاش کرد نوع پوشش همسران خود را نیز تغییر دهد. تغییری که با گذشت زمان به زنان دیگر نیز سرایت کرد.۳۶

برخی محققان معتقدند موج اصلاحاتی که در دوران ناصرالدین شاه واقع شد سبب شکل‌گیری بنیان‌های انقلاب مشروطه گردید.۳۷

علاقه به هنر

ناصرالدین به خطاطی علاقمند بود و گاه از سرمشق‌های محمد رضا کلهر خطاط معروف، می‌نوشت.۳۸ همچنین او سفرنامه‌های مفصلی را به قلم خود نوشت.۳۹یادداشت ۲ تعزیه گسترش یافت و البته موارد ساختگی تعزیه نیز زیادتر شد و تقریبا به شکل نمایشنامه‌ای تآتری درآمد. ۴۰ ناصرالدین شاه به نقاشی علاقه بسیار داشت۴۱ و نقاشی‌های بسیاری می‌کشید.۴۲ نقاش‌های معروفی همچون کمال الملک در عصر ناصرالدین شاه بوده‌اند و با دربار نیز رفت و آمد داشته‌اند.۴۳

ناصرالدین درباره ولادت امام علی(ع) سروده:

درباره روز عاشورا: